EN | MR

हिशेब व लेखापरीक्षण

निकष १४: लेखा प्रणाली, अंतर्गत नियंत्रण व लेखापरीक्षण अनुपालन

हिशेब व लेखापरीक्षण आढावा

लेखापरीक्षण स्थिती

अद्ययावत

शेवटचे लेखापरीक्षण : आर्थिक वर्ष २०२४-२५

लेखापरीक्षण श्रेणी

श्रेणी अ

उत्कृष्ट आर्थिक व्यवस्थापन

प्रलंबित हरकती

लहान, निकाली काढण्याची प्रक्रिया सुरू

वापरात असलेले सॉफ्टवेअर

AuditOnline

डिजिटल लेखा प्रणाली

लेखा प्रणाली व सॉफ्टवेअर

AuditOnline सॉफ्टवेअर

प्रकार: शासनमान्य ऑनलाइन लेखा प्रणाली

अमलबजावणी दिनांक: एप्रिल २०२१

प्रशिक्षित कर्मचारी: ग्रामसेवक

वैशिष्ट्ये: दुहेरी नोंद लेखापद्धती, प्रत्यक्ष अहवाल, अंदाजपत्रक नोंद व पडताळणी

प्रवेश: जीपी कर्मचारी व लेखापरीक्षकांसाठी उपलब्ध वेब आधारित प्रणाली

देखरेखीतील हस्तलिखित वह्या

  • रोख वह्या (दैनिक नोंदी)
  • पावती व देयके नोंदवही
  • स्थावर मालमत्ता नोंदवही (स्थिर मालमत्ता)
  • अंदाजपत्रक नोंदवही (वार्षिक अंदाजपत्रक)
  • खाते वह्या (योजना निहाय)
  • बिल नोंदवही (सर्व बिले व व्हाउचर)
  • बँक समेट विवरणपत्र

वित्तीय अहवाल वेळापत्रक

मासिक: रोख वह्या बंद करणे, बँक समेट

त्रैमासिक: उत्पन्न व खर्च पत्रक, अंदाजपत्रक खर्च अहवाल

अर्धवार्षिक: ग्रामसभेस वित्तीय स्थिती अहवाल

वार्षिक: संपूर्ण वार्षिक आर्थिक हिशेब, अंतिम लेखे, लेखापरीक्षण तयारी

बँक खाती

मुख्य खाते: स्टेट बँक ऑफ इंडिया (खाते क्र.: 12345678901)

मनरेगा खाते: पोस्ट ऑफिस सेव्हिंग्स बँक (खाते क्र.: 98765432109)

योजना निहाय खाती: जेजेएम, पीएमएवाय, एसबीएम साठी ३ स्वतंत्र खाती

स्वाक्षरी अधिकार: सरपंच, ग्रामसेवक (संयुक्त स्वाक्षरी आवश्यक)

अंतर्गत आर्थिक नियंत्रण

मंजुरी व प्राधिकरण प्रक्रिया

व्यवहाराचा प्रकार रकमेची मर्यादा आवश्यक मंजुरी कागदपत्रे
नियमित खर्च (दप्तर साहित्य, वीज-पाणी) ₹५,००० पर्यंत ग्रामसेवक यांची मंजुरी बिल, पावती, व्हाउचर
सेवा देयके (कर्मचारी वेतन, कंत्राटे) ₹५,००० - ₹५०,००० सरपंच यांची मंजुरी बिल, ठराव, व्हाउचर
विकासकामे व खरेदी ₹५०,००० पेक्षा जास्त ग्रामपंचायत ठराव ठराव, निविदा/कोटेशन, करार, बिले
महत्त्वाची पायाभूत प्रकल्प ₹२ लाख पेक्षा जास्त ग्रामपंचायत + बीडीओ/अभियंता यांची तांत्रिक मंजुरी तपशीलवार प्रकल्प अहवाल, अंदाजपत्रक, मंजुरी, कामाचा आदेश

जबाबदाऱ्या विभाजन

  • बिल तयार करणे: संबंधित विभाग कर्मचारी / लिपिक
  • बिल पडताळणी: लेखापाल (हिशेब, अंदाजपत्रक उपलब्धता इ. तपासणी)
  • मंजुरी: ग्रामसेवक / सरपंच (मर्यादेनुसार)
  • देयक मंजुरी: सरपंच + ग्रामसेवक (धनादेशांवर संयुक्त स्वाक्षरी)
  • हिशेब नोंदी: लेखापाल (AuditOnline + हस्तलिखित वह्या)
  • बँक समेट: लेखापाल (मासिक, ग्रामसेवकांकडून आढावा)
  • अंतर्गत आढावा: वित्त समिती (मासिक आढावा)

रोख रक्कम व्यवस्थापन

रोख हातात मर्यादा: कोणत्याही वेळी जास्तीत जास्त ₹१०,०००

रोख वह्या: लेखापालाकडून दररोज अद्ययावत

शारीरिक पडताळणी: ग्रामसेवकांकडून साप्ताहिक रोख मोजणी, सरपंचांकडून मासिक मोजणी

बँकेत जमा: जादा रोख २४ तासांच्या आत बँकेत जमा

लघुरक्कम (Petty Cash): तातडीच्या छोट्या खर्चासाठी ₹३,००० राखीव

लेखापरीक्षण इतिहास व अहवाल

अलीकडील लेखापरीक्षण अहवाल

आर्थिक वर्ष लेखापरीक्षण प्रकार लेखापरीक्षण संस्था लेखापरीक्षण दिनांक श्रेणी/रेटिंग अहवाल
२०२३-२४ अंतर्गत लेखापरीक्षण जिल्हा परिषद अंतर्गत लेखापरीक्षण विभाग जून २०२४ श्रेणी अ डाउनलोड
२०२२-२३ अंतर्गत लेखापरीक्षण जिल्हा परिषद अंतर्गत लेखापरीक्षण विभाग मे २०२३ श्रेणी अ डाउनलोड
२०२१-२२ अंतर्गत लेखापरीक्षण जिल्हा परिषद अंतर्गत लेखापरीक्षण विभाग जुलै २०२२ श्रेणी ब डाउनलोड
२०२०-२१ सीएजी लेखापरीक्षण (कायदेशीर) भारताचे नियंत्रक व महालेखापरीक्षक (CAG) सप्टेंबर २०२१ समाधानकारक डाउनलोड

मनरेगा सामाजिक लेखापरीक्षण

आर्थिक वर्ष लेखापरीक्षण दिनांक अमलात आणणारी संस्था सार्वजनिक सुनावणी दिनांक निरीक्षणे अहवाल
२०२३-२४ ऑगस्ट २०२४ सामाजिक लेखापरीक्षण विभाग (SAU) २५ ऑगस्ट २०२४ सर्व कामे पडताळली, काही नोंदींमध्ये किरकोळ विलंब डाउनलोड
२०२२-२३ ऑगस्ट २०२३ सामाजिक लेखापरीक्षण विभाग (SAU) २० ऑगस्ट २०२३ कोणतेही मोठे अनियमितता आढळली नाही, कामाची गुणवत्ता समाधानकारक डाउनलोड

लेखापरीक्षण निरीक्षणे व अनुपालन स्थिती

आ.व. २०२३-२४ लेखापरीक्षण निरीक्षणे (अंतर्गत लेखापरीक्षण - जून २०२४)

अ.क्र. निरीक्षण गंभीरता केलेली सुधारात्मक कारवाई स्थिती
आ.व. २०२३-२४ मधील नवीन स्थावर मालमत्ता स्थावर नोंदवहीत नोंद न केलेली लहान सर्व नवीन मालमत्ता (कंप्युटर, फर्निचर इ.) स्थावर नोंदवहीत नोंदविण्यात आल्या निकाली
मार्च २०२४ चे बँक समेट विवरणपत्र उशिरा सादर लहान प्रक्रिया सुधारित, मासिक अंतिम दिनांकांचे कॅलेंडर तयार करून अमलात निकाली
२ बिलांसाठी (दप्तर साहित्य) आधारक कागदपत्रे जोडलेली नव्हती लहान कागदपत्रे शोधून संलग्न केली, बिल प्रक्रिया साठी तपशीलवार तपासणी यादी (चेकलिस्ट) तयार अंतिम पडताळणी प्रलंबित
एकूण आर्थिक व्यवस्थापन उत्कृष्ट, कोणतीही मोठी हरकत नाही सकारात्मक लेखापरीक्षण पथकाकडून प्रशंसापत्र -

मागील वर्षांतील प्रलंबित लेखापरीक्षण निरीक्षणे

वर्ष निरीक्षण संबंधित रक्कम सध्याची स्थिती अपेक्षित निकाली दिनांक
२०२१-२२ ५ करदात्यांकडील मालमत्ता कर थकबाकी ₹१२,४५० वसुली नोटिसा जारी, २ जणांकडून (₹५,२००) वसुली डिसेंबर २०२४
२०२०-२१ पूर्ण झालेले पीएमएवाय घरे (३ नग) प्रत्यक्ष पडताळणी प्रलंबित ₹१.२ लाख बीडीओ कार्यालयासोबत संयुक्त प्रत्यक्ष पडताळणी नियोजित नोव्हेंबर २०२४

अंदाजपत्रक विरुद्ध प्रत्यक्ष – लेखापरीक्षित आर्थिक हिशेब (आ.व. २०२३-२४)

उत्पन्न

उत्पन्न स्रोत अंदाजपत्रक (₹) प्रत्यक्ष (₹) फरक % साध्य
स्वतःचे उत्पन्न (कर, शुल्क) ₹२,५०,००० ₹२,३८,५०० -₹११,५०० ९५%
राज्य अनुदाने (१४ वा वित्त आयोग, राज्य वित्त आयोग) ₹८,००,००० ₹८,००,००० ₹० १००%
केंद्र प्रायोजित योजनेची अनुदाने ₹१५,००,००० ₹१४,८५,२०० -₹१४,८०० ९९%
मनरेगा ₹१२,००,००० ₹११,७६,३०० -₹२३,७०० ९८%
इतर उत्पन्न (भाडे, व्याज) ₹५०,००० ₹५६,८०० +₹६,८०० ११४%
एकूण उत्पन्न ₹३८,००,००० ₹३७,५६,८०० -₹४३,२०० ९९%

खर्च

खर्चाचे मथळे अंदाजपत्रक (₹) प्रत्यक्ष (₹) फरक % वापर
वेतन व भत्ते ₹६,५०,००० ₹६,४२,८०० -₹७,२०० ९९%
कार्यालयीन खर्च ₹१,२०,००० ₹१,१५,६०० -₹४,४०० ९६%
पाणीपुरवठा व स्वच्छता ₹८,५०,००० ₹८,३५,२०० -₹१४,८०० ९८%
रस्ते व पायाभूत सुविधा ₹९,००,००० ₹८,९२,५०० -₹७,५०० ९९%
मनरेगा कामे ₹१२,००,००० ₹११,७६,३०० -₹२३,७०० ९८%
सामाजिक कल्याण योजना ₹८०,००० ₹७८,४०० -₹१,६०० ९८%
एकूण खर्च ₹३८,००,००० ₹३७,४०,८०० -₹५९,२०० ९८%

वित्तीय सारांश (आ.व. २०२३-२४)

एकूण उत्पन्न: ₹३७,५६,८००

एकूण खर्च: ₹३७,४०,८००

उपशेष/तुटी: ₹१६,००० (उपशेष पुढील वर्षी हस्तांतरित)

अंदाजपत्रक वापर: ९८% (उत्कृष्ट कामगिरी)

लेखापरीक्षण मत: "आर्थिक हिशेब सत्य व निष्पक्ष दृष्टिकोन दर्शवतात. कोणत्याही प्रकारच्या महत्त्वपूर्ण चुकीच्या नोंदी आढळल्या नाहीत."

लेखापरीक्षण अनुपालन व सर्वोत्तम पद्धती

डिजिटल लेखापद्धती

स्थिती: पूर्णपणे अंमलात

  • १००% व्यवहार AuditOnline सॉफ्टवेअरमध्ये नोंदलेले
  • प्रत्यक्ष (Real-time) आर्थिक स्थिती उपलब्ध
  • स्वयंचलित अहवाल निर्मिती
  • सर्व आर्थिक माहितीचा क्लाउड बॅकअप

अंतर्गत लेखापरीक्षण यंत्रणा

स्थिती: सक्रिय

  • वित्त समितीकडून मासिक आढावा
  • त्रैमासिक स्वयं-मूल्यांकन तपासणी यादी
  • जिल्हा परिषदेकडून वार्षिक अंतर्गत लेखापरीक्षण
  • सीएजी कडून कायदेशीर लेखापरीक्षण (दर ३ वर्षांनी)

दस्तऐवज व्यवस्थापन

स्थिती: संघटित

  • सर्व बिले व व्हाउचर तारखेनुसार (chronological) वर्गीकृत
  • वर्षनिहाय अंदाजपत्रक फाइल्स ठेवलेल्या
  • लेखापरीक्षण अहवाल १० वर्षांसाठी संग्रहित
  • महत्त्वाच्या कागदपत्रांचे डिजिटल स्कॅनिंग

हिशेबांमध्ये पारदर्शकता

स्थिती: सार्वजनिक प्रवेश उपलब्ध

  • वार्षिक अंदाजपत्रक सूचना फलकावर प्रदर्शित
  • ग्रामसभेत त्रैमासिक खर्च अहवाल सादर
  • लेखापरीक्षण अहवाल सार्वजनिक पाहणीसाठी उपलब्ध
  • महत्त्वाची आर्थिक माहिती संकेतस्थळावर उपलब्ध

नियोजित लेखापरीक्षणे

लेखापरीक्षण प्रकार आर्थिक वर्ष लेखापरीक्षण संस्था अंदाजित दिनांक तयारीची स्थिती
अंतर्गत लेखापरीक्षण २०२४-२५ (मध्यावधी) जिल्हा परिषद लेखापरीक्षण विभाग डिसेंबर २०२४ नोंदी तयार
मनरेगा सामाजिक लेखापरीक्षण २०२४-२५ सामाजिक लेखापरीक्षण विभाग ऑगस्ट २०२५ काम प्रगतीपथावर
वार्षिक अंतर्गत लेखापरीक्षण २०२४-२५ जिल्हा परिषद लेखापरीक्षण विभाग जून २०२५ नियोजित

हिशेब व लेखापरीक्षण पथक

नाव व पद जबाबदारी संपर्क शैक्षणिक पात्रता
-
लेखापाल
सर्व हिशेबांची नोंद, AuditOnline मध्ये माहिती नोंद, वित्तीय अहवाल तयार करणे - -
पांचाळ महादेव सित्ताराम
ग्रामसेवक / सचिव
आर्थिक देखरेख, बिल मंजुरी, लेखापरीक्षण समन्वय ८७८८२७२६५६ -
रामचंद्र होनाजी रोडेवाड
सरपंच
आर्थिक मंजुरी, अंदाजपत्रक देखरेख, लेखापरीक्षण नोंदींचा पाठपुरावा ८८०६४४७८८१ -
-
अध्यक्ष, वित्त समिती
मासिक आर्थिक आढावा, अंदाजपत्रक परीक्षण - -